Stanisław Rutkowski – Wspomnienia z początków pracy w Wojskowej Akademii Technicznej

Stanisław Rutkowski – Wspomnienia z początków pracy w Wojskowej Akademii Technicznej

W początkach lat sześćdziesiątych zainteresował się nowo powstającą tematyką elektroniki kwantowej. Współpracował przy opracowaniu pierwszych laserów w Polsce i ich zastosowaniach. Po objęciu funkcji kierownika Zakładu Zastosowań Laserów w Technologii i Medycynie, nawiązywał kontakty z wieloma instytucjami, zakładami pracy oraz klinikami, w celu podjęcia prób stosowania głównie laserów na dwutlenku węgla (CO₂)w różnych dziedzinach. Brał udział w opracowaniu wielu modeli urządzeń i ich przekazywaniu do eksploatacji. Między innymi, kierował opracowaniem laserowego lancetu chirurgicznego, który po półrocznych próbach na zwierzętach, został przekazany do kliniki Centrum Kształcenia Podyplomowego WAM w Warszawie. Dla kliniki laryngologicznej AM w Warszawie zespół pod jego kierownictwem opracował lancet laryngologiczny na laserze CO₂ do zabiegów w krtani, głównie do wycinania nowotworów na strunach głosowych. Dla zakładów TELPOD w Krakowie opracował laserową nacinarkę rezystorów walcowych. W okresie budowy Portu Północnego brał udział w opracowaniu systemu laserowego wyznaczającego krawędzie wykopu dojścia do portu dla pogłębiarek. Wraz z zespołem skonstruował i wdrożył laserową zgrzewarkę do wytwarzania tkaniny z włókniny termoplastycznej, stanowisko do cięcia i znakowania ceramiki oraz wiele innych urządzeń. W 1990 roku przeszedł na emeryturę (w stan spoczynku). 

---

FAKULTET  ŁĄCZNOŚCI WOJSKOWEJ AKADEMII TECHNICZNEJ   

WSTĘP

Czas szybko mija a wiele wydarzeń ulega zapomnieniu lub zniekształceniu. Większość kolegów z którymi pracowałem w Wojskowej Akademii Technicznej już nie żyje, a ich udział w tworzeniu zrębów pierwszej wojskowej uczelni technicznej ulega zatarciu. Coraz więcej ukazujących się publikacji, pisanych przez autorów nie pracujących w tym okresie w WAT jest sprzecznych, często odbiegających od prawdy. Dlatego postanowiłem opisać ten okres i jak go przeżywałem.

Po ukończeniu szkoły średniej z ośmiu kolegów z klasy maturalnej pięciu zostało powołanych do wojska na szkolenie w Szkole Oficerów Rezerwy (SOR). Ja natomiast zdałem egzamin kwalifikacyjny do Szkoły Inżynierskiej w Poznaniu, gdzie rozpocząłem studia obejmujące również szkolenie wojskowe (wojska pancerne), a po drugim roku miesięczny obóz szkoleniowy na poligonie w Biedrusku. Na zakończenie tego obozu złożyliśmy przysięgę wojskową. Spodziewałem się, że wojsko mam poza sobą, ale stało się inaczej. 

W 1951 roku, w Warszawie, powstała Wojskowa Akademia Techniczna (WAT) z fakultetami: Lotniczym, Uzbrojenia, Broni Pancernej, Inżynieryjno-saperskim i Łączności do szkolenia inżynierów wojskowych dla różnych rodzajów wojsk. Jednym z założeń było równoczesne uruchomienie trzech roczników. Na pierwszy rok studiów przyjęto osoby po maturze na podstawie egzaminu wstępnego, a na drugi i trzeci głównie słuchaczy Studium Wojskowego przy Politechnice Gdańskiej oraz cywilnych studentów z politechnik i szkół inżynierskich w kraju. Ci ostatni, spełniający określone warunki, wytypowani przez cywilne uczelnie, byli kierowani do Wojskowej Akademii Technicznej na kontynuację studiów. Między innymi i ja dostałem z Woskowej Komisji Rejonowej–Poznań skierowanie do WAT. Reakcją na mój protest było zabranie mi stypendium, miejsca w akademiku i skreślenie z listy studentów. Równocześnie przedstawiono nową propozycję nie do odrzucenia: kontynuację studiów na trzecim roku Fakultetu Łączności w Wojskowej Akademii Technicznej albo natychmiastowe skierowanie do odbycia dwuletni służby wojskowej. I tak trafiłem do WAT. 

W latach 1951 -53 byłem słuchaczem (studentem) na Fakultecie Wojsk Łączności, a od marca 1953 roku pracownikiem w Katedrze Podstaw Radiotechniki. Po przejściu na emeryturę zacząłem gromadzić materiały i informacje od kolegów z którymi pracowałem w początkowym okresie WAT. Okazja do ich wykorzystania zdarzyła się na początku XXI wieku, kiedy Akademia zorganizowała obchody pięćdziesiątej rocznicy pierwszej promocji absolwentów WAT z 1953 roku. Dla uczczenia tego faktu w grudniu 2002 roku, z inicjatywy płk. prof. dr. hab. inż. Michała Hebdy, absolwenta tego rocznika, zdecydowaliśmy się na opracowanie książki o wojskowych akademiach w Polsce. Było nas kilku absolwentów z tego rocznika pracujących w Akademii, a czasu niespełna pół roku na opracowanie i wydrukowanie. Udało się, ale ze względu na pośpiech pozostało niezadowolenie. Chcąc to naprawić poniżej opisuję początki organizacji i rozwoju uczelni, a w szczególności Fakultetu Łączności, na podstawie zebranych materiałów i własnej  i kolegów pamięci.

Druga wojna światowa charakteryzowała się dużym nasyceniem techniki we wszystkich rodzajach wojsk, a szczególnie w wojskach łączności. Łączność stała się głównym nerwem armii. Powstałe po tej wojnie Wojsko Polskie (WP) było nieźle zaopatrzone w sprzęt techniczny, lecz mocno zdezelowany nie najnowszej generacji. Istniał natomiast poważny problem braku posiadania kadry specjalistów z wyższym wykształceniem do modyfikacji i obsługi tego sprzętu. Przedwrześniowa armia była mało nasycona środkami technicznymi, a duże straty osobowe w drugiej wojnie światowej wpłynęły na nieliczny stan osobowy specjalistów techników. Stąd w pierwszych latach powojennych w WP zatrudniano wielu specjalistów z Armii Radzieckiej.

Aby uzupełnić te braki w 1947 r. przy wyższych uczelniach technicznych utworzono Kompanie Akademickie, na które byli kierowani oficerowie i podoficerowie WP oraz młodzież cywilna. Warunkiem było posiadanie świadectwa dojrzałości oraz zobowiązanie do pełnienia zawodowej służby wojskowej. Zakwalifikowani dostawali umundurowanie, mieli zapewnione warunki bytowe, a na uczelnię byli przyjmowani bez egzaminu wstępnego. Ten system szkolenia miał jednak szereg niedogodności. Duże rozproszenie, brak powiązania studiowanej tematyki ze specyfiką techniki wojskowej oraz bardzo duże obciążenie czasowe wojskowych studentów ze względów na konieczność równoległego szkolenia czysto wojskowego. 

W grudniu 1949 r. na szczeblu Sztabu Generalnego powołano komisję do opracowania propozycji organizacji i lokalizacji wyższej wojskowej uczelni technicznej. W skład komisji weszło dziesięciu wyższych oficerów ze Sztabu Generalnego, Departamentu Personalnego oraz dowództw rodzajów wojsk. Przewodniczącym komisji został ówczesny szef Zarządu Technicznego Sztabu Generalnego Wojska Polskiego gen. bryg. inż. Florian Grabczyński. 

Już w końcu grudnia komisja postulowała powołanie wojskowej uczelni technicznej typu akademickiego pod nazwą Wojskowa Akademia Techniczna (WAT). Miejsce lokalizacji – Warszawa w koszarach, obok osiedla Boernerowo, zajmowanych wówczas przez Wojskową Techniczną Szkołę Lotniczą. Koszary te były zbudowane w latach 1938-1939. Stacjonowały w nich 1-szy i 4-ty dywizjon pierwszego zmotoryzowanego pułku artylerii przeciwlotniczej im. Marszałka Edwarda Rydza Śmigłego. Komisja zaproponowała również wyznaczenie na kadrę nauczycielską WAT oficerów pełniących aktualnie służbę w Wojsku Polskim oraz nowo powołanych do wojska absolwentów szkół politechnicznych, posiadających predyspozycje do pracy dydaktycznej i naukowo-badawczej. Poza tym proponowała zatrudnienie oficerów Armii Radzieckiej, głównie pracowników wojskowych akademii radzieckich oraz nauczycieli akademickich polskich politechnik i wyższych szkół inżynierskich. W początku 1950 r. szef Sztabu Generalnego WP zaakceptował wnioski komisji i rozkazem ministra obrony narodowej nr 251 z dnia 7 kwietnia 1950 r. powołał Grupę Organizacyjno-Przygotowawczą i Komendantem tego zespołu został gen. bryg. inż. Florian Grabczyński. 

Podstawowym zadaniem tej grupy było zorganizowanie w okresie od lipca 1950 r. do października 1951 r. bazy oraz zespołów, o określonym przygotowaniu technicznym, do prowadzenia działalności dydaktycznej w WAT na pięciu wydziałach, zwanych fakultetami, związanych z podstawowymi rodzajami broni: Lotniczym, Uzbrojenia, Broni Pancernej, Inżynieryjno-Saperskim i Łączności. Zadanie postawione przed grupą było bardzo trudne, gdyż należało w krótkim czasie: 

• opracować schemat organizacyjny oraz etatowy uczelni,
• zorganizować obsadę personalną dla pięciu wydziałów oraz sztabu WAT,
• dokonać adaptacji istniejących budynków do planowanych potrzeb oraz rozpocząć budowę nowych pomieszczeń, w tym internatów dla przyszłych studentów i mieszkań dla kadry,
• opracować wykazy specjalności kształcenia studentów i wykonać odpowiednie plany oraz programy studiów,
• zorganizować określoną bazę laboratoryjną wyposażoną w niezbędne urządzenia, sprzęt wojskowy oraz stanowiska laboratoryjne i warsztatowe, 
• zorganizować infrastrukturę uczelnianą, w tym: bibliotekę, obiekty sportowe i wojskowe,
• dokonać rekrutacji słuchaczy.

Pierwszego października 1951 roku, bez większych uroczystości, rozpoczęła pracę Wojskowa Akademia Techniczna. Pierwszym Rektorem (Komendantem WAT) został gen. bryg. inż. Florian Grabczyński, który w końcu listopada tegoż roku został niespodziewanie aresztowany i bezpodstawnie skazany na karę więzienia. W lipcu 1953 roku został zwolniony, a 1956 roku zrehabilitowany wyrokiem Sądu Najwyższego. Następnym Komendantem WAT został gen. bryg. doc. kand. n. wojsk. Eugeniusz Leoszenia (1951-1956). W latach 1956-1967 funkcję Rektora pełnił gen. dyw. prof. dr inż. Michał Owczynnikow, a po nim gen. dyw. prof. dr hab. inż. Sylwester Kaliski (1967-1974).

Duży udział w organizacji Fakultetu Łączności wniósł zespół w skład którego wchodzili m.in. gen. bryg. doc. kandydat nauk technicznych Wasil Gowiatkin (były Komendant Akademii Łączności Armii Radzieckiej), płk dypl. Mikołaj Janiszewski, ppłk mgr inż. Antoni Kiliński (późniejszy profesor i rektor Politechniki Warszawskiej), ppłk mgr inż. Włodzimierz Dulewicz, powołani do wojska absolwenci cywilnych uczelni technicznych, jak por. por: mgr inż. Wojciech Oszywa, inż. Tadeusz Rozwadowski, inż. Jerzy Gradowski oraz kilkudziesięciu oficerów, absolwentów z Gdańskiej Kompanii Akademickiej Politechniki Gdańskiej.

FAKULTET WOJSK ŁĄCZNOŚCI
1951-1956

W okresie przygotowawczym, a więc do pierwszego października 1951 roku, dokonano adaptacji budynków przydzielonych Fakultetowi do prowadzenia zajęć dydaktycznych, wybrano kierunki specjalizacji kształcenia studentów i opracowano szczegółowe programy dla każdego z wykładanych przedmiotów. Przygotowano też bazę laboratoryjną wyposażoną w niezbędną aparaturę oraz stanowiska do ćwiczeń laboratoryjnych.

Na pierwszego Komendanta (Dziekana) Fakultetu Łączności został wyznaczony płk dypl. Mikołaj Janiszewski. W 1954 r. obowiązki Komendanta Fakultetu Wojsk Łączności objął płk Paweł Wołodin. 

W skład fakultetu wchodziło dowództwo z wydziałem naukowo-szkoleniowym i trzema katedrami: Łączności Przewodowej, Łączności Radiowej i Radiotechniki Specjalnej oraz zespołami pomocniczymi. 

Już we wrześniu 1952 r., zgodnie z nowym etatem WAT, zmieniono nazwę wydziału na Fakultet Wojsk Łączności, zwiększono ilość katedr do pięciu oraz utworzono Dział Taktyki Wojsk Łączności, który w krótkim czasie zmieniono na Katedrę Organizacji Łączności. Poza tym uruchomiono Szkolne Warsztaty Elektro-montażowe, magazyn aparatury i podzespołów elektronicznych podległe zastępcy do spraw Technicznych oraz zespół dowódców poszczególnych roczników słuchaczy podległy zastępcy do spraw Liniowych. Opracowano również programy szkolenia oficerów na tak zwanych Kursach Doskonalenia Oficerów Wojsk Łączności.

Funkcję zastępcy do spraw Naukowo-szkoleniowych kolejno pełnili:

                                                            mjr Edward Gierasimczyk (do 1952r.)

                                                            mjr inż. Ryszard Sieradzan (do 1955r.)

                                                            mjr mgr inż. Jan Kaszyński.

Z-cy do spraw Politycznych:         mjr Mieczysław Lewkowicz (do 1954r.)

                                                            mjr Wianecki (do 1955r.) (kilka miesięcy)

                                                            kpt Jan Fastudzin.

Z-cy do spraw Technicznych:      mjr Andrzej Rajchel (do 1955r.)

płk inż. Tadeusz Popławski.

Z-cy do spraw Linowych              mjr Jan Letachowicz (do 1953r.)

                                                           mjr inż. Michał Andrejczuk (do 1955r.) 

                                                           ppłk Jerzy Piotrowski.

Katedrami kolejno kierowali:

Telefonii                                         płk mgr inż. Michał Diemidienkow (do1955r.)

                                                          ppłk mgr inż. Jan Hryckiewicz.

Telegrafii                                         płk mgr inż. Aleksander Szymański

Podstaw Radiotechniki                ppłk mgr inż. Aleksander Kapranow (do 1955r.)

                                                          kpt mgr inż. Wojciech Oszywa

Łączności Radiowej (Radiostacji Wojskowych)

                                                           płk mgr inż. Igor Korszunow (do 1953 r.)

                                                          mjr mgr inż. Jan Szarek

Radiotechniki Specjalnej (Radiolokacji) 

                                                          mjr mgr inż. Wiaczysław Lubiwyj (do 1952r.)

                                                           płk mgr inż. Gienadij Isajew.

Organizacji Łączności                  płk dypl. Mikołaj Janiszewski (do 1954 r.)

                                                           ppłk dypl. Paweł Wildstein.

Kierownikiem Kursu Doskonalenia Oficerów wojsk Łączności:

                                                           ppłk Jan Piatnicki.

Na lokalizację przeznaczono dwa budynki, jeden dwupiętrowy z nadbudówką, a drugi parterowy. W pierwszym, w lewym skrzydle, rozmieszczono na parterze i pierwszym piętrze sztab fakultetu z administracją i pomieszczeniami dla wykładowców oraz wydzielono dwie sale wykładowe. Drugie piętro z nadbudówką przeznaczono katedrze Radiotechniki Specjalnej. Prawe skrzydło, zawierające sześć dużych sal na parterze i pierwszym piętrze, przeznaczono na laboratoria katedr Podstaw Radiotechniki i Łączności Radiowej oraz na trzy sale wykładowe.

W budynku parterowym rozmieszczono katedry Telefonii i Telegrafii oraz warsztaty, a także magazyn aparatury i podzespołów elektronicznych. Z powodu braku sal wykładowych i ogólnej ciasnoty zaprojektowano i wykonano nowy budynek przeznaczony dla obu katedr radiowych, który jesienią 1955 roku został zagospodarowany. 

Na szefów katedr zostali wyznaczeni oficerowie z Armii Związku Radzieckiego. Stanowiska wykładowców i pracowników laboratoryjnych były obsadzone przez oficerów, absolwentów Kompanii Akademickich oraz powołanych do wojska cywilnych inżynierów awansowanych do stopni oficerskich. Osobną grupę tworzyli, zaangażowani na pełne lub częściowe etaty, dydaktycy z Politechniki Warszawskiej, a wśród nich wielu wybitnych naukowców jak: prof. prof. Janusz Groszkowski, Stefan Manczarski, Witold Nowacki, Antoni Palczewski, Stanisław Ryżko. Stan osobowy kadry dydaktycznej był zwiększany przez zatrudnianie absolwentów z bieżących roczników opuszczających mury uczelni oraz polskich oficerów, absolwentów radzieckich akademii łączności o profilu dowódczym i technicznym.

Z pierwszego rocznika absolwentów Wydziału z 1953 r. zatrudniono trzy osoby (Tomasza Cudo, Lucjana Hertera i Stanisława Rutkowskiego), z rocznika 1954 siedem osób (Zdzisława Belczyka, Ryszarda Boczara, Stanisława Gąsiora, Wiesława Makiewicza, Mariana Pawlaka, Antoniego Pietrzaka i Mieczysława Piotrowskiego), z rocznika 1955 dwanaście (Norberta Andrzejewskiego, Henryka Baneckiego, Stanisława Białowąsa, Bernarda Buśko, Zbigniewa Denysa, Zbigniewa Duka, Wiesława Gregorowkiewicza, Zdzisława Jankiewicza, Wiktora Jaworskiego, Mariana Kraszewskiego, Józefa Matusiaka, Ryszarda Ostrowskiego i Kazimierza Poradzińskiego), oraz z rocznika 1956 trzynaście osób (Ryszarda Głuszyka, Janusza Gulinę, Kamila Kokota, Stanisława Kozimora, Jana Majewskiego, Zygmunta Mroczkowskiego, Edwarda Osipowicza, Tadeusza Persaka, Zbigniewa Pysza, Mariana Roszaka, Stanisława Tomaszewskiego, Wiesława Wyrębskiego i Jana Zawadzkiego).

Większość kierowniczych stanowisk była obsadzona przez oficerów radzieckich, pełniących służbę w WP, z których część posiadała dorobek dydaktyczny i naukowy. 

W 1955 roku wydzielono z Fakultetu katedrę Radiotechniki Specjalnej i z częścią pracowników z innych katedr utworzono Fakultet Radiotechniczny (Radiolokacji), którego komendantem został płk Konstanty Gannus (do 1956 r.), a po nim ppłk dr inż. Włodzimierz Dulewicz. Nowy fakultet umieszczono w budynku opuszczonym przez sztab WAT. Po półtora roku fakultet zlikwidowano i ponownie włączono w struktury Fakultetu Wojsk Łączności nadając mu nazwę Fakultet Radiolokacji i Łączności. Zmiany te, poza uzyskaniem dodatkowego budynku, przyniosły trochę zamieszania w składach obsady poszczególnych katedr. 

Zasadniczym kierunkiem działalności Fakultetu Wojsk Łączności było szkolenie przyszłych oficerów w zakresie podstawowego kursu inżynierskiego w specjalnościach łączności i radiolokacji. Z ogólnego czasu szkolenia program szkolenia obejmował około 15% na szkolenie polityczne, 10% na wojskowe, 30% na ogólnotechniczne oraz 45% na specjalistyczne (np. z łączności przewodowej lub radiowej albo radiolokacji). Od 1953 r., przez kilka lat prowadzone było szkolenie w zakresie łączności o charakterze dowódczym. Główny nacisk był położony na opanowanie znajomości polowego sprzętu i taktyki wojsk łączności. Poza szkoleniem podstawowym fakultet prowadził szereg okresowych zajęć z kadrą oficerską i podoficerską z poza WAT. Były to: Kursy Doskonalenia Oficerów (KDO), Wyższe Kursy Doskonalenia Oficerów (WKDO), przeszkalanie oficerów w zakresie radiolokacji, szkolenie oficerów innych specjalności w zakresie elektroniki itp. Do obowiązku fakultetu należało zabezpieczanie zajęć z elektroniki dla innych fakultetów w ramach szkolenia ogólnotechnicznego.

W początkowym okresie pracy w WAT w bardzo wysokim stopniu przestrzegano zachowanie tajemnicy wojskowej. Na przykład katedra Radiotechniki Specjalnej, w rzeczywistości Radiolokacji, zajmująca drugie piętro z nadbudówką w głównym budynku Fakultetu, była dodatkowo strzeżona przez wartownika. Wstęp na jej teren posiadali wyłącznie pracownicy tej katedry, pozostali pracownicy Fakultetu musieli każdorazowo uzyskiwać specjalne zezwolenie.

W 1951 r. uruchomiono studia trzech roczników. Na pierwszy rok studiów przyjęto osoby po maturze na podstawie egzaminu wstępnego (50 osób). Na 2-gi i 3-ci rok studiów głównie słuchaczy Studium Wojskowego przy Politechnice Gdańskiej oraz cywilnych studentów z politechnik i szkół inżynierskich (odpowiednio 42 i 36 osób).

Studenci, zwani w WAT słuchaczami, mieli ściśle zaprogramowany rozkład dnia. Pobudka o 6-ej rano, potem półgodzinna gimnastyka, poranna toaleta, śniadanie i przygotowanie się do zajęć. Następnie, między ósmą trzydzieści a czternastą mieli sześć godzin zajęć, na które udawali się w zorganizowanych podgrupach do wyznaczonych pomieszczeń. Obiad o 14:30, a od godziny 16-ej do 18-ej obowiązkowa nauka własna w wyznaczonych salach pod nadzorem opiekunów grup. W tym czasie można było korzystać z konsultacji prowadzonej przez asystentów. Potem kolacja i czas na indywidualną naukę własną. Capstrzyk o godzinie 22, ale w pomieszczeniach zamieszkania nie było obowiązku gaszenia świateł.

W dniu 1 kwietnia 1953 roku pierwsza 34 osobowa grupa absolwentów Fakultetu Wojsk Łączności uzyskała dyplomy inżynierów. Z wyróżnieniem egzamin dyplomowy zdał plut. pchor. Henryk Pojmański. Absolwenci, którzy uzyskali bardzo dobre noty z trzech egzaminów (obrona pracy dyplomowej, nauki polityczne, wyszkolenie liniowe) byli awansowani do stopnia kapitana, a pozostali do porucznika.

W pierwszych latach pracy fakultetu bardzo duży nacisk był położony na działalność dydaktyczną kadry. Miało to uzasadnienie w tym, że do prowadzenia zajęć, obok nielicznych doświadczonych dydaktyków, przystąpiła duża grupa młodych nauczycieli bezpośrednio po studiach. Stąd praca dydaktyczna była objęta szczegółowymi przepisami i częstymi kontrolami. Programy poszczególnych przedmiotów były opracowane z rozbiciem godzinowym. Młodzi pracownicy mieli obowiązkowo każdorazowo, na każde zajęcia, opracowywać konspekty, które były zatwierdzane przez szefa katedry. Wymagania te zmuszały asystentów wykładowców do solidnego przygotowywania się do zajęć. Szczególny nacisk był położony na wykład wstępny z każdego przedmiotu, w którym należało wyraźne podkreślić prymat rosyjskiej i radzieckiej nauki w omawianej dziedzinie. Częste kontrole ze szczebla katedry, fakultetu i akademii dopingowały do zwiększania wysiłku, a okresowe otwarte zajęcia, przy udziale pracowników katedry, pozwalały na ich merytoryczną ocenę. Niezależnie od tego, w skali akademii, odbywały się coroczne konferencje metodyczne, na których omawiano metodykę prowadzenia zajęć, sposoby podnoszenia poziomu nauczania studentów, sposoby zwiększania wydajności studiów itp. Stąd m. in. wprowadzone zostały obowiązkowe, popołudniowe konsultacje z podstawowych przedmiotów, głównie tych które były wykładane w języku rosyjskim oraz obowiązkowa nauka własna całych grup w salach wykładowych. Ten ostatni pomysł nie zdał egzaminu i wkrótce został zaniechany. Brak podręczników w języku polskim z aktualnym ujęciem stanu wiedzy w wykładanej tematyce, zmuszał młodych pracowników do opracowywania skryptów, obejmujących w rozszerzonym zakresie wykładany przedmiot. Szczególnie trudne warunki pracy mieli kierownicy laboratoriów ze swoim personelem. Brak aparatury pomiarowej oraz podzespołów i elementów elektronicznych zmuszał do ekwilibrystyki przy przygotowaniu i przeprowadzaniu ćwiczeń laboratoryjnych. Podstawową bazą zaopatrzenia w elementy i podzespoły elektroniczne był zdezelowany sprzęt z okresu wojny otrzymany w ramach reparacji od aliantów (radiostacje, nadajniki, odbiorniki i inne zespoły wojskowego sprzętu elektronicznego pochodzenia niemieckiego, angielskiego i amerykańskiego). Norma obciążenia rocznego zajęciami dydaktycznymi w akademii była trzykrotnie wyższa niż na cywilnych uczelniach. Obowiązujący czas pracy 8.00-14.00 i 16.00-18.00, w praktyce sprowadzał się do pracy od 8.00 do 22.00 z przerwą obiadową. Poza tym dochodziły średnio w miesiącu trzy służby dobowe (oficera dyżurnego i pomocnika WAT, oficera dyżurnego Fakultetu, dowódcy warty, dyżurnego w stołówce studentów).

Większość młodych pracowników fakultetu miała ukończone studia pierwszego stopnia. Aby umożliwić im dalszy rozwój w 1952 r. został uruchomiony, w murach uczelni, wieczorowy kurs magisterski. Przez pierwsze dwa lata byli przyjmowani na ten kurs tylko pracownicy WAT. Po wprowadzeniu pięcioletnich studiów magisterskich wieczorowy kurs zaprzestał swoją działalność. Oficerowie z dyplomami magisterskimi byli zobowiązani do wykonywania dysertacji na stopień kandydata nauk technicznych (od 1959 r. doktora nauk technicznych). Wytypowani kandydaci byli częściowo odciążani od zajęć dydaktycznych, a od 1955 r. wprowadzono dla nielicznych trzyletnią aspiranturę. W omawianym okresie zaledwie dwóch pracowników fakultetu obroniło prace doktorskie. Byli to ppłk Włodzimierz Dulewicz (1955 r.) i mjr Jakub Grycan (1956 r.).

Duże obciążenie dydaktyczne, prace organizacyjne oraz podnoszenie własnych kwalifikacji praktycznie uniemożliwiało przystąpienia do prowadzenia poważnych prac naukowo-badawczych. Realizowane w tym okresie prace były związane z potrzebami i rozwojem laboratoriów oraz przystosowaniem sprzętu wojskowego do nowych zadań. Część tych prac powstawała na zlecenie Departamentu Uzbrojenia, Sztabu Generalnego WP lub innych zleceniodawców. Np. zespół pod kierownictwem por. inż. K. Dzięciołowskiego zbudował stację radioastronomiczną do pomiarów promieniowania słońca na fali 50 cm w okresie zaćmienia w 1954 r. Urządzenie zawierało antenę paraboliczną oraz część odbiorczą. Inną, realizowaną pod kierownictwem mjr inż. Jana Szarka, była praca: „Aparatura drukująca przez radio do pracy aparatów ST-35 przez radiostacje RSBF lub RAF”. Por. inż. M. Jakóbczyk i por. inż. R. Janson opracowali przystawkę do zasilania radiostacji RSBF z sieci prądu zmiennego. Zespół kierowany przez kpt mgr inż. T. Kątckiego opracował i wykonał odbiornik do wykrywania radiolokacyjnych stacji nieprzyjaciela. 

Część prac wiązała się z przygotowaniem dysertacji na stopień kandydata nauk technicznych. Tematyka tych prac była różnorodna, częściej wynikająca nie z zainteresowania wykonawcy lecz promotora.

Jako ciekawostkę podaję, że w pracowni odbiorników radiowych w 1953 roku opracowano i wykonano amatorsko odbiornik telewizyjny na lampie kineskopowej o ekranie średnicy kilkunastu centymetrów, na którym podglądaliśmy pierwsze kroki polskiej telewizji.

Szybki rozwój techniki wojskowej, a w tym technicznych instytutów i rodzajów wojsk oraz szkolnictwa, wpłynął na zwiększenie wymagań w stosunku do wiedzy absolwentów WAT. Stąd w 1955 r. uczelnia wprowadziła nowe dzienne pięcioletnie studia magisterskie o rozszerzonej wiedzy teoretycznej, zachowując dotychczasowe inżynierskie przedłużone o pół roku. Plany studiów przewidywały 5659 godzin zajęć na studiach magisterskich, w tym 8% na szkolenie polityczne, 12% na wojskowe, 52% na ogólnotechniczne i 28% na specjalistyczne. Na studiach zawodowych przewidywano 4445 godzin zajęć, w tym 10% na szkolenie polityczne, 13% na wojskowe, 50% na ogólnotechniczne i 27% na specjalistyczne. Poniżej przedstawiono tematykę zajęć i obsadę osobową poszczególnych katedr w omawianym okresie.

Katedra Telefonii prowadziła zajęcia z podstaw elektroakustyki, telefonicznych urządzeń końcowych, urządzeń komutacyjnych ręcznych i automatycznych, miernictwa teletechnicznego oraz urządzeń teletransmisyjnych. Zajęcia dydaktyczne w tym okresie prowadzili: kpt inż. Zdzisław Belczyk od 1954r., kpt inż. Bernard Buśko od 1955r., kpt mgr inż. Mieczysław Czyż do 1955r., płk mgr inż. Michał Diemidienkow, kpt inż. Zygmunt Dynkowski, kpt mgr inż. Stefan Galczak, por inż. Ryszard Głuszyk od 1956r., por. inż. Tadeusz Grzybowski, mjr mgr inż. Jan Hryckiewicz, mgr inż. Józef Kosacki od 1956r., por inż. Marian Kraszewski od 1955r., kpt mgr inż. Józef Kulik, mjr mgr inż. Zenon Mendygrał, prof. dr inż. Witold Nowacki do 1953r., kpt mgr inż. Włodzimierz Nowak, prof. dr inż. Antoni Palczewski, kpt mgr inż. Andrzej Pieniądz, kpt inż. Antoni Pietrzak, 1954-55r., kpt mgr inż. Mieczysław Ważbiński.

Katedra Telegrafii prowadziła zajęcia z następującej tematyki: podstawy telegrafii, telegraficzna aparatura nadawczo-odbiorcza, linie przesyłowe i urządzenia zasilające. Zajęcia w tym okresie prowadzili: mjr inż. Michał Andrejczuk do1954r., kpt mgr inż. Józef Cielepak od 1952r., kpt mgr inż. Józef Kapica, kpt mgr inż. Lucjan Kuta, kpt mgr inż. Bolesław Lenart, mjr inż. Stanisław Nowotarski, mjr inż. Zbigniew Pysz od 1955r., mjr inż. Ryszard Sieradzan, mjr inż. Mikołaj Strzałkowski, płk mgr inż. Aleksander Szymański, kpt Waldemar Szymula, płk Kuźma Topolniak, kpt mgr inż. Bronisław Wątróbski.

W katedrze Podstaw Radiotechniki prowadzono zajęcia z podstaw radiotechniki liniowej i nieliniowej, techniki ultra wielkiej częstotliwości, lamp elektronowych i miernictwa radiotechnicznego. Poza tym katedra zabezpieczała zajęcia encyklopedyczne z radiotechniki na innych wydziałach WAT. Zajęcia w tym okresie prowadzili: kpt mgr inż. Mieczysław Czyż od 1955r., kpt mgr inż. Jerzy Frydrychowicz od 1954r., kpt mgr inż. Jerzy Gradowski, prof. dr hab. inż. Janusz Groszkowski do 1954r., mjr mgr inż. Jakub Grycan od 1953r., kpt inż. Zdzisław Jankiewicz od 1955r., płk mgr inż. Aleksander Kapranow do 1955r., mjr mgr inż. Tadeusz Machowski do 1953r., por. inż. Zygmunt Mroczkowski od 1956r., por inż. Marian Pawlak od 1954r., kpt mgr inż. Antoni Pietrzak od 1955r., kpt mgr inż. Mieczysław Piotrowski od 1954r., kpt mgr inż. Zbigniew Puzewicz do 1955r., kpt mgr inż. Tadeusz Rozwadowski, kpt mgr inż. Stanisław Rutkowski od 1953r

W katedrze Łączności Radiowej (Radiostacji Wojskowych) prowadzono zajęcia z nadajników i odbiorników radiowych, anten i propagacji fal radiowych oraz radiostacji wojskowych. Zajęcia dydaktyczne prowadzili:, kpt inż. Tadeusz Białowąs od 1956r., por inż. Ryszard Boczar od 1954r., kpt inż. Tomasz Cudo, 1953-55., kpt mgr inż. Jerzy  Czarnecki od 1955r, kpt inż. Wiesław Gregorkiewicz od 1955r., kpt inż. Stanisław Gąsior, mjr mgr inż. Andrzej Górz, kpt inż. Lucjan Herter od 1953r., kpt inż. Mieczysław Jakóbczyk, por inż. Romuald Janson, por inż. Wiktor Jaworski od 1955r., kpt inż. Edward Kaniewski do 1955r., mjr inż. mgr inż. Władysław Kiczko, mjr mgr inż. Władysław Kołosowski, płk mgr Igor Korszunow do 1953r., kpt inż. Władysław Koziorowski, kpt mgr inż. Zdzisław Litwiński, kpt inż. Kryspin Łuka, por inż. Jan Majewski od1956r., prof. dr inż. Stefan Manczarski do 1954r., kpt inż. Józef Matusiak od 1955r., kpt inż. Stanisław Olech od 1956r., por. inż. Edward Osipowicz od 1956r., kpt mgr inż. Wojciech Oszywa do 1955 r., por. inż. Kazimierz Poradziński od1955r., prof. dr hab. inż. Stanisław Ryżko do 1954r., kpt inż. Władysław Siemianowski, kpt inż. Maciej Słojewski, mjr mgr inż. Jan Szarek od 1953r., kpt mgr inż. Tadeusz Szmyd, kpt inż. Henryk Wójtowicz, por inż. Jan Zawadzki od 1956r., kpt Kazimierz Zuber, kpt mgr inż. Tadeusz Ździeborski od 1954r,.

W katedrze Radiotechniki Specjalnej (Radiolokacji) prowadzono zajęcia z techniki impulsów, wskaźników radiolokacyjnych, mikrofalowych nadajników i odbiorników, anten i systemów radiolokacyjnych oraz zabezpieczenia radioelektronicznego. Zajęcia dydaktyczne prowadzili: kpt inż. Norbert Andrzejewski od 1955r., por. inż. Henryk Banecki od 1955r., kpt mgr inż. Kazimierz Dzięciołowski od 1952r., kpt inż. Ryszard Foterek, mgr inż. Ryszard Gawroński, kpt mgr inż. Henryk Grycewicz od 1952r., por inż. Henryk Haska, płk mgr inż. Gienadij Isajew, kpt mgr inż. Mieczysław Jarczyński, kpt inż. Stanisław Janke od 1952r. kpt mgr inż. Karol Kańtoch, kpt mgr inż. Tadeusz Kątcki od 1952r., kpt mgr inż. Felicjan, Komarzyński od 1952r., ppłk mgr inż. Wieczysław Lubiwyj, kpt inż. Aleksander Łaski od 1952r., kpt inż. Wiesław Makiewicz od1954r., kpt Józef Maleńki, kpt mgr inż. Feliks Ostaszewski, kpt inż. Ryszard Ostrowski od 1955r., kpt inż. Zenon Panowicz, kpt mgr inż. Stanisław Paszkowski, por inż. Tadeusz Persak od 1956r., płk mgr inż. Aleksander Rostunow, ppłk mgr inż. Henryk Sacharewicz do 1954r., kpt mgr inż. Jan Stasierski, kpt mgr inż. Maciej Stolarski, ppłk mgr inż. Ryszard Sztarski, kpt inż. Juliusz Ścieżka, kpt inż. Stanisław Tomaszewski od 1956r., kpt inż. Bohdan Unrath, kpt inż. Jerzy Woźniak od 1952r., kpt inż. Stanisław Wazdrąg, por inż. Wiesław Wyrębski od 1956r., kpt mag inż. Władysław Żelazowski.

W katedrze Organizacji Łączności prowadzono zajęcia z taktyki wojsk łączności, organizacji przewodowej i radiowej łączności na różnych szczeblach dowodzenia, organizacji węzłów łączności i łączności radioliniowej. Zajęcia dydaktyczne prowadzili: kpt Aleksander Bogusławski, mjr Włodzimierz Czarkowski, płk dypl. Mikołaj Janiszewski do 1954r., mjr Bronisław Krynicki, mjr Zbigniew Kuriański, mjr Ryszard Piotrowski, ppłk dypl. Paweł Wildstein od 1954r.

Funkcje kierowników kursów pełnili: kpt Franciszek Ćwik, mjr Adam Kochan, płk Jan Piatnicki, kpt Wacław Rudnicki, mjr Władysław Węgrowski. Instruktorem wychowania fizycznego był kpt Zenon Górecki.

FAKULTET  RADIOLOKACJI  I  ŁĄCZNOŚCI
1957-1967

W drugiej połowie 1956 roku nastąpiło wyraźne odprężenie w stosunkach międzynarodowych. Możliwość powstawania konfliktów między państwami znacznie zmalała. W większości krajów przeprowadzono redukcję wojsk. Atmosfera ta przeniosła się również na nasz kraj. Zaszły zmiany na najwyższych stanowiskach państwowych.  Zmniejszono stan osobowy Armii. Większość oficerów radzieckich zostało odwołanych ze swoich stanowisk i opuściło nasz kraj. Dotyczyło to również WAT. Wielu pracowników dydaktycznych powołanych przymusowo do wojska w 1951 roku mogło zrezygnować z pracy w WAT i powrócić do cywila. Znacznie zmniejszono nabór kandydatów na studia, zmniejszono stan osobowy pracowników dydaktycznych oraz przystąpiono do gruntownej reorganizacji struktury Akademii. 

W latach 1951-56 struktura Wojskowej Akademii Technicznej była ściśle powiązana z rodzajami wojsk i w dużym stopniu od nich zależna. MON wymuszało tworzenie nowych fakultetów i tak powstały nowe: Wojsk Samochodowych w 1954 roku, a w 1955 Fakultet Radiolokacji. Powodowało to zaburzenie struktury organizacyjnej, gdyż powstawały zakłady lub katedry zajmujące się tą tematyką prowadzoną na innych fakultetach. 

Odwołanie w końcu 1956r. oficerów radzieckich pełniących służbę w Wojskowej Akademii Technicznej, zwolnienie się dużej grupy pracowników dydaktycznych (absolwentów politechnik powołanych do pełnienia służby wojskowej w WAT) oraz redukcja etatowa w wojsku spowodowało konieczność wprowadzenia zasadniczych zmian organizacyjnych i kadrowych na wszystkich fakultetach uczelni.

Nowe kierownictwo Akademii postanowiło tę okazję wykorzystać do upodobnienia warunków pracy i struktury organizacyjnej WAT w podobny sposób jak w cywilnych wyższych uczelniach technicznych w Polsce. W pierwszej kolejności uzupełniono obsadę osobową na powstałych wakatach. Następnie zmieniono strukturę wydziałową według dziedzin wiedzy technicznej. Zniknęły fakultety powiązane z rodzajami wojsk, a powstały wydziały o pokrewnych dziedzinach zainteresowań dydaktyczno-naukowych. Przestało również obowiązywać ścisłe przestrzeganie regulaminów i przepisów wojskowych, studenci uzyskali więcej swobody. Kadra uzyskała możliwości wyboru miejsca pracy w ramach Akademii w zależności od własnych zainteresowań, co do tych czas było nierealne. 

Zmiany te były prowadzone sukcesywnie do 1958 roku. Nie zawsze były trafne, często decydowały o nich nie logika a charaktery i ambicje osobowe. Jednak doprowadziły one do likwidacji dublowania sił i środków przy dotychczasowej strukturze fakultetów oraz do uniezależnienie uczelni od bezpośredniej ingerencji dowódców rodzajów wojsk w wewnętrzne problemy uczelni. Ostatecznie, w wyniku reorganizacji, w Wojskowej Akademii Technicznej utworzono  następujące wydziały:

• Wydział Mechaniczny;
• Wydział Elektroradiotechniczny;
• Wydział Inżynierii Wojskowej;
• Wydział Chemii Wojskowej (w 1962 r. zmieniony na Wydział Chemii i Fizyki Technicznej).

Zmiany te nie ominęły Fakultetu Wojsk Łączności. Decyzją komendanta WAT nastąpiło połączenie Fakultetu Wojsk Łączności z Fakultetem Radiolokacji i nadanie mu nazwy Fakultet Radiolokacji i Łączności (FRiŁ). Równocześnie dołączono do nowo utworzonego wydziału ogólnoakademicką katedrę Podstaw Elektrotechniki, która została rozdzielona na dwie: katedrę Podstaw Elektrotechniki i katedrę Napędów Elektrycznych Maszyn i Zasilania. Również przeniesiono zespoły organizacyjne z innych fakultetów zajmujących się elektryką, elektroniką i elektroautomatyką, z których utworzono katedrę Automatyki i Urządzeń Pokładowych. Powołano również nową katedrę Automatyki i Telesterowania.

W 1959 roku nazwę fakultetu zmieniono na Wydział Elektroradiotechniczny (WE). 

Na Komendanta (Dziekana) nowo utworzonego wydziału powołano płk. doc. dr hab. inż. Włodzimierza Dulewicza.

Funkcję zastępcy do spraw szkolenia pełnili:

                                                              płk mgr inż. Ryszard Sieradzan do 1962r.

                                                              ppłk mgr inż. Stefan Galczak do 1964r.

                                                              ppłk mjr inż. Karol Sobisiak.

z-cy do spraw politycznych            mjr Jan Fastudzin do 1958r. 

                                                              płk Marian Serba,

z-cy do spraw liniowych                  ppłk Bronisław Krynicki do 1957r.

                                                               płk Tadeusz Kucharz,

z-cy do spraw technicznych            mjr mgr inż. Eugeniusz Śliwiński,

                                                               ppłk mgr inż. Mieczysław Warzbiński.

Na wydziale utworzono następujące katedry:

Podstaw Elektrotechniki                  z-ca. prof. mgr inż. Witold Kotowski do 1959r., 

                                                               prof. dr hab. Wojciech Żakowski,

                                                               dr inż. Jerzy Barzykowski.

Podstaw Radiotechniki                    ppłk mgr inż.  Henryk Sacharewicz do 1961r.

                                                               płk dr inż. Zbigniew Puzewicz.

Techniki Fal Ultrakrótkich (od 1959r. Urządzeń Mikrofalowych)

                                                               prof. dr inż. Krystyn Bochenek,

                                                               ppłk mgr inż. Kazimierz Dzięciołowski.

Organizacji Łączności i Radiolokacyjnego Zabezpieczenia Działań Bojowych

                                                                płk dypl. Paweł Wildstein.

Urządzeń Łączności Przewodowej  prof. mgr inż. Józef Kosacki,

Urządzeń Łączności Radiowej          ppłk mgr inż. Jan Szarek do1958r.,

                                                                 ppłk dr inż. Jakub Grycan,

Urządzeń Radiolokacyjnych (Radiolokacji i Radionawigacji z parkiem stacji R/lok.) 

                                                                  mjr mgr inż. Tadeusz Kątcki.

Automatyki i Telesterowania             mjr mgr inż. Maciej Stolarski.

Napędów Elektrycznych Maszyn i Zasilania

                                                                  płk dr inż. Włodzimierz Dulewicz.

Elementów Automatyki i Urządzeń Pokładowych 

                                                                   ppłk mgr inż. Józef Sienkiewicz.

Ta organizacja, z niewielkimi zmianami, utrzymała się do okresu tworzenia instytutów.

Na przełomie lat 1959-60 przeniesiono dużą grupę pracowników Wydziału Elektro-radiotechnicznego do tworzonego Oddziału Uzbrojenia Rakietowego, który w 1968 roku przekształcono na Wydział Elektromechaniczny Uzbrojenia Rakietowego. Pierwszym dziekanem tego wydziału został płk doc. mgr inż. Władysław Żelazowski, były pracownik WE.

Szybki rozwój automatyki oraz maszyn matematycznych spowodował, że siły zbrojne zaczęły odczuwać brak inżynierów, specjalistów w zakresie cybernetyki. W 1962 r. katedra Automatyki i Telesterowania rozdzieliła się na dwie: 

Cybernetyki – ppłk dr inż. Stanisław Paszkowski i 

Maszyn Matematycznych – ppłk dr inż. Maciej Stolarski. 

W 1967 roku, obie katedry stały się zalążkiem do utworzenia nowej jednostki organizacyjnej i na ich bazie podjęto prace organizacyjne dotyczące utworzenia nowego wydziału w WAT. Nadano mu nazwę Wydział Cybernetyki w składzie: Katedra Cybernetyki Technicznej, Katedra Maszyn Matematycznych, Katedra Badań Operacyjnych oraz Analogowy Ośrodek Obliczeniowy. W następnym roku Wydział Cybernetyki rozpoczął oficjalną działalność. Pierwszym dziekanem został płk doc. dr hab. inż. Stanisław Paszkowski. 

Zmiany w strukturze Wydziału, wprowadzone na wzór cywilnych wyższych uczelni technicznych, objęły również normy zajęć dydaktycznych. Od tej pory roczna norma dla wykładowcy wynosiła 220 godzin, a asystentów 280. Znaczne obniżenie norm dydaktycznych pozwoliło kadrze naukowo-dydaktycznej Wydziału na przeznaczenie więcej czasu na prace naukowo-badawcze oraz własny rozwój. Poza tym powstały możliwości zatrudnienie samodzielnych pracowników naukowych różnych specjalności z cywilnych instytutów i politechnik na stałych etatach w WAT. Dzięki temu podniesiono poziom nauczania oraz uzyskano promotorów dla przyszłych doktorantów.

W grupie nowych pracowników zatrudnionych przez Wydział znaleźli się m. in.: prof. dr hab. inż. Wojciech Żakowski – matematyk-informatyk, prof. dr hab. inż. Andrzej Wojnar – specjalista z teorii sygnałów i radiokomunikacji, prof. dr inż. Krystyn Bochenek – specjalista z teorii fal elektromagnetycznych, anten i falowodów, prof. mgr inż. Józef Kosacki – specjalista w dziedzinie teletransmisji i elektroniki, doc. dr hab. inż. Józef Kalisz – specjalista w zakresie układów scalonych i elektroniki cyfrowej, doc. dr hab. Eugeniusz Pelzner – matematyk, specjalista w zakresie pola elektromagnetycznego, dr hab. inż. Marek Pałys – specjalista w teledetekcji.

W efekcie już w 1960 roku prace doktorskie obronili Stanisław Paszkowski i Zbigniew Puzewicz, w 1961 Ryszard Gawroński, w 1962 Władysław Kołosowski, a w 1963 Bolesław Lenart, Wojciech Oszywa i Maciej Stolarski.

Poza tym, w tym okresie na Wydziale znalazło zatrudnienie kilkudziesięciu absolwentów z cywilnych uczelni technicznych. Większość z nich wyraziła chęć połączenia pracy z pełnieniem zawodowej służby wojskowej. Ci ostatni byli awansowani do stopnia porucznika oraz otrzymywali stałe zameldowanie i mieszkanie w Warszawie.

Niektóre katedry wprowadziły wewnętrzne seminaria dotyczące nowych osiągnięć w zakresie wykładanej tematyki, co wpłynęło na wzrost poziomu nauczania i integrację pracowników.

Zmniejszenie normy dydaktycznej oraz ustabilizowanie bazy laboratoryjnej wpłynęło na większe zaangażowanie się kadry w prowadzeniu prac naukowo-badawczych. Jednak nikłe nakłady w funduszach WAT na ten cel ograniczały ich zasięg. Początkowo fundusze te w większości były skierowane na realizację prac doktorskich. Dopiero w latach sześćdziesiątych stworzono warunki do wykonywania prac zlecanych i finansowanych przez różne instytucje z poza Akademii. Komenda WAT zalecała angażowanie się w duże, wieloosobowe prace zespołowe, które pozwalały nie tylko na wyposażenie laboratoriów Akademii w unikalną aparaturę pomiarowo-badawczą ale również na zatrudnianie dodatkowych pracowników opłacanych z poza normy wojskowej. Takimi zleceniodawcami były przeważnie instytucje wojskowe oraz Komitet Nauki i Techniki. 

W tym czasie powołano komisję do nowelizacji programów nauczania na wydziale. Jako podstawę przyjęto potrzeby katedr profilujących kierunki studiów. Wymagania te przeniesiono na katedry prowadzące zajęcia na niższych latach studiów, dzięki temu uzyskano pewne rezerwy czasowe. 

Przenikanie elektroniki i automatyki prawie we wszystkich dziedzinach techniki wojskowej wymusiły powstawanie nowych kierunków szkolenia. Odzwierciedleniem tego było powstanie na wydziale nowych katedr, takich jak: Urządzeń Mikrofalowych, Elementów Automatyki i Urządzeń Pokładowych, Maszyn Matematycznych, Cybernetyki oraz Napędów Maszyn Elektrycznych i Zasilania. W istniejących katedrach doszły nowe kierunki jak: Radionawigacja, Elektronika Kwantowa, Teletransmisja, Walka Radioelektroniczna, Automatyka i Diagnostyka.

W 1961r. na Wydziale uruchomiono zaoczne studia pierwszego stopnia, przeznaczone dla żołnierzy zawodowych nie mających możliwości nauki na studiach dziennych. 

W celu podniesienia sprawności nauczania wprowadzono, w miejsce dotychczasowych kierowników kursów, instytucję wychowawców grup szkoleniowych i opiekunów roczników. Na wychowawców grup szkoleniowych wybrano młodych nauczycieli akademickich, których zadaniem była pomoc studentom w trudnej drodze studiowania i terminowym zaliczaniu rygorów. Poza tym obowiązkiem wychowawcy była dokładna znajomość nie tylko bieżących postępów studenta, ale także jego problemów uczelnianych i życiowych. Opiekunem rocznika był z reguły starszy, doświadczony nauczyciel akademicki. Jego zadaniem była koordynacja wychowawców grup, udział w posiedzeniach komisji wnioskującej o zwolnieniu lub wydaleniu studenta w przypadku braku postępów w nauce, czy wykroczeniach dyscyplinarnych, a także opiniowania i wnioskowania o charakterze przyszłej pracy studenta. Przyczyniło się to w znacznym stopniu do uzyskania wyższej sprawności studiów w porównaniu z innymi uczelniami technicznymi.

Łącznie ze studentami polskimi na Wydziale Elektroniki studiowali studenci zagraniczni z Indonezji, Libii, Wietnamu, NRD i Węgier. Niektórzy z nich ukończyli studia doktoranckie.

W procesie dydaktycznym kadra wydziału, śledząc rozwój nauki i techniki, 
a w szczególności techniki wojskowej, na bieżąco aktualizowała programy nauczania. W końcu lat pięćdziesiątych, niezależnie od układu organizacyjnego Wydziału, zaczęły powstawać zespoły pracowników z różnych Katedr o wspólnej tematyce zainteresowań, głównie do realizacji zadań w najnowszych, szybko rozwijających się dziedzinach nauki i techniki.

Jednym z pierwszych był zespół cybernetyków, który poza dydaktyką zaangażował się w opracowywanie i konstruowanie własnych maszyn matematycznych. Już w 1959 r. opracowano maszynę „BIZUN”, następnie serię uniwersalnych maszyn analogowych UMA-20, UMA-60. Z maszyn cyfrowych opracowano JAGA-65, i ELWAT-1, a po serii wykonanej w WAT – produkcję przejął Zakład ELWRO we Wrocławiu. Poza tym zespół ten opracował tzw. wtórnik wykresów i integrator cyfrowy jako narzędzie bezpośredniej konwersacji człowiek-maszyna. Ponadto przystąpił do prac nad grafoskopami – narzędziami maszynowego zobrazowania sytuacji. Zespołem wyróżniających się oficerów, takich jak: Henryk Gajewski, Stanisław Jarosiński, Józef Kapica, Stanisław Tomaszewski kierował ppłk dr inż. Maciej Stolarski.

W katedrach Podstaw Elektrotechniki, Napędów Elektrycznych Maszyn i Zasilania oraz Elementów Automatyki i Urządzeń Pokładowych prace naukowo-badawcze koncentrowały się na opracowaniu: 

• modelu fizjologii widzenia dla potrzeb zobrazowania informacji,
• systemu sygnalizacji i rejestracji ruchu pojazdów dla potrzeb wojska,
• maszyn prądu stałego z wirnikami drukowanymi, które wdrożono do produkcji w zakładach „Tonsil” we Wrześni,
• transformatorów położenia kątowego dużej dokładności,
• magnetoelektrycznych silników do napędu obrabiarek,
• silników skokowych z zasilaczami, prądnic tachometrycznych oraz magnetoelektrycznych silników do napędu obrabiarek,
• zasilacza stabilizowanego do analogowych maszyn matematycznych,
• systemów pomiarowych i zespołów wykonawczych dla celów sterowania i informatyczno-diagnostycznych,
• hamulcowego układu optyczno-poślizgowego dla pojazdów samochodowych,
• sieci serwomechanizmów opartych na silnikach magnetoelektrycznych,
• elektronicznych sygnalizatorów trafień na strzelnicach wojskowych. 

Po za tym prowadzono szereg prac niejawnych dla potrzeb wojska i medycyny. 

W latach 1957-60 prawie cały stan pracowników dydaktycznych katedry Podstaw Radiotechniki ukończył kurs, prowadzony przez Instytut Tele-Radiotechniczny, w zakresie podzespołów półprzewodnikowych (tranzystorów). Poza dydaktyką katedra prowadziła prace nad zastępowaniem układów lampowych tranzystorowymi i zdalnym sterowaniem drogą radiową pojazdów mechanicznych.

W 1961 roku, po objęciu przez ppłk dr inż. Zbigniewa Puzewicza funkcji szefa katedry, ustalono że pracownicy dydaktyczni katedry wspólnie z częścią pracowników katedry Urządzeń Mikrofalowych utworzą zespół, który w ramach prac naukowo-badawczych będzie specjalizował się w zakresie fal ultra krótkich i elektroniki kwantowej. W związku z powyższym zorganizowano obowiązkowe szkolenie pracowników w zakresie elektroniki kwantowej, optyki, teorii pola elekromagnetycznego, techniki wysokiej próżni oraz wybranych działów wyższej matematyki. Zajęcia prowadzili wybitni specjaliści z innych ośrodków naukowych Polski. 

Do prowadzenia prac badawczych i doświadczalnych niezbędne były środki finansowe i lokalowe. Na uzyskanie funduszy z puli WAT nie mogliśmy liczyć, gdyż były one bardzo nikłe i trudno dostępne. W związku z powyższym katedra zawarła kilka umów z Ministerstwem Obrony Narodowej na opracowanie systemu maskowania radiolokacyjnego, opracowanie i skonstruowanie mikrofalowego wzmacniacza kwantowego na pasmo X, pracującego w temperaturze ciekłego helu (masera) oraz na prace nad kwantowymi źródłami promieniowania – laserami i ich zastosowanie w technice wojskowej. 

W tym samym czasie, w dwa lata po uruchomieniu pierwszych laserów na świecie, tematyką tą podjęły Politechniki: Warszawska, Wrocławska i Gdańska oraz Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Interdyscyplinarność tematyki podjętej przez zespół stwarzała bardzo duże trudności przy jej realizacji. Wymagała nawiązania współpracy z wieloma instytucjami innych specjalności. W kraju były niedostępne podzespoły i elementy stosowane w technice laserowej, a zagraniczne w większości były objęte embargiem. Brak było selektywnych zwierciadeł na wybrane długości fal o różnej transmisji, filtrów, soczewek oraz lamp błyskowych dużej mocy. Ośrodek laserujący, w postaci gazów, kryształów lub szkieł, wymagał dużej czystości i jednorodności. Zachodziła konieczność wytwarzania kryształów lub szkieł o ściśle określonym domieszkowaniu z zachowaniem jednorodności w całym obszarze. W laserach gazowych konieczna była wysoka próżnia w celu odgazowania ośrodka. Brak było aparatury pomiarowej z zakresu optyki, detektorów na wybrane długości fal, modulatorów, mierników mocy i energii itp.

Sukcesem było opracowanie i uruchomienie pierwszego w Polsce lasera helowo-neonowego (23.08.1963r.) pracującego na fali 1,15 mm w trzy lata po uruchomieniu takich laserów w Stanach Zjednoczonych Ameryki i Związku Radzieckim. Zespół w składzie: ppłk dr inż. Zbigniew Puzewicz, ppłk mgr inż. Kazimierz Dzięciołowski, por. mgr inż. Jan Malinowski, ppłk mgr inż. Tadeusz Machowski, mjr mgr inż. Mieczysław Piotrowski, kpt mgr inż. Norbert Andrzejewski, mjr mgr inż. Maciej Słojewski został wyróżniony za tą pracę Nagrodą Zespołową III stopnia Ministra Obrony Narodowej.

W kila miesięcy później (7.11.1963r.) uruchomiono pierwszy laser impulsowy na ciele stałym (rubinowy) pracujący w zakresie widzialnym na fali 0,69 mm. W marcu 1964r. oba lasery były eksponowane na Targach Lipskich. Cały zespół za te prace został wyróżniony nagrodami rzeczowymi przez szefa Sztabu Generalnego WP.

W tym samym roku opracowano mikrodrążarkę laserową i koagulator laserowy oraz przystąpiono do prac analitycznych i badawczych nad wykorzystaniem laserów w wojsku.

Przy współpracy z Kliniką Okulistyczną Akademii Medycznej w Warszawie (doc. dr med. Z. Falkowską i dr med. T. Kęcikiem) opracowano model użytkowy koagulatora, który został przekazany do Kliniki. W dniu 2 kwietnia 1965 roku przeprowadzono pierwszą operację na oku pacjenta z odwarstwioną siatkówką z pozytywnym wynikiem. Na podstawie przekazanej dokumentacji w Centralnym Laboratorium Optyki wykonano serię koagulatorów, które przekazano do eksploatacji w klinikach okulistycznych. Koagulator był prezentowany w1965 roku na Targach Wiedeńskich.

Odniesione przez zespół sukcesy oraz duży rozgłos w prasie spowodowały utworzenie w końcu 1964 roku, przez Komendanta Akademii, gen. dyw. prof. dr inż. Michała Owczynnikowa, ogólno-akademickiej Katedry Fizyki Ciała Stałego i Elektroniki Kwantowej pod swoim kierownictwem oraz polecenia przekazania do tej katedry części aparatury, sprzętu i personelu z wydziałowego zespołu zajmującego się tą tematyką. Fakt ten w znacznym stopniu zaburzył i osłabił tempo prac zespołu wydziałowego nad laserami. 

W 1966 roku, w zespole Z Puzewicza (z pracownikami Katedry Urządzeń Mikrofalowych ) uruchomiono laser molekularny na dwutlenku węgla pracy ciągłej o mocy 200 watów (Nagroda Państwowa II Stopnia) oraz opracowano i wykonano laserowy dalmierz (Nagroda Ministra Obrony Narodowej II Stopnia ).

W tym samym roku Przewodniczący Komitetu Nauki i Techniki Wiceprezes Rady Ministrów Eugeniusz Szyr przyznał nagrodę za „Udział w realizacji ważnej dla gospodarki narodowej pracy w zakresie rozwoju nauki i techniki” dla podstawowych członków zespołu. Nagrodę otrzymali: ppłk dr inż. Z. Puzewicz, mjr dr inż. M. Czyż, mjr mgr inż. Z. Jankiewicz, ppłk mgr inż. T. Machowski, mjr mgr inż. A .Pietrzak, mjr mgr inż. S. Rutkowski, mjr mgr inż. M. Słojewski i mjr mgr inż. W. Wyrębski. 

Perspektywy zastosowania techniki laserowej w technologii, medycynie, łączności oraz wojsku wywołały duże zainteresowanie czynników państwowych zarówno wojskowych jak i cywilnych. W Komitecie Nauki i Techniki (KNiT) został uruchomiony nowy program węzłowy 06.2.3 „Rozwój badań, opracowanie konstrukcji i budowa urządzeń laserowych”, który umożliwił finansowanie prac prowadzonych w tym zakresie w całej Polsce oraz wpłynął na rozwój kadr i bazy technologicznej. Katedra, jako najbardziej zaawansowana w tych pracach w stosunku do innych ośrodków zajmujących się tą tematyką w Polsce, dostała zgodę na zatrudnienie sześćdziesięciu osób opłacanych z funduszy poza normą wojskową oraz pokrycie kosztów wybudowania trzech budynków laboratoryjnych na terenie WAT w ramach tego programu. Niezależnie od tego KNiT zlecił katedrze koordynację problemu węzłowego 06.2.3 w latach 1970-1975, do realizacji którego przystąpiło 26 ośrodków naukowych w Polsce. Fakt ten wyróżniał Katedrę na Wydziale, ale stwarzał wiele trudności organizacyjnych. 

Po długich naradach kierownictwa Akademii i Wydziału zdecydowano, że na bazie Katedry zostanie utworzony nieetatowy Instytut Elektroniki Kwantowej z własną administracją zabezpieczający realizację programu dydaktycznego oraz zadań naukowo-badawcze.

KNiT ustalił, że wyniki prac realizowanych w ramach programu węzłowego 06.2.3 mają być referowane na konferencjach organizowanych co dwa lata. Pierwszą taką konferencję, pod nazwą „Radiospektroskopia i Elektronika Kwantowa” zorganizowano w Poznaniu w 1966 roku.

W pierwszych latach istnienia Instytutu Elektroniki Kwantowej pracownicy naukowo-badawczy kontynuowali pracę w dotychczasowych zespołach realizując zawarte umowy. 

Natomiast grupa kierownicza przystąpiła do opracowania tematyki planowanych prac, zgodnie z ustaleniami z KNiT oraz struktury organizacyjnej Instytutu i jego zaplecza.

Przewidywano, że Instytutem będzie kierował Dyrektor oraz jego zastępca do spraw naukowych dotyczących realizacji programu węzłowego 06.2.3, zastępca do spraw szkolenia związanego z realizacją programu szkolenia studentów oraz zastępca do spraw technicznych zabezpieczającego w aparaturę, podzespoły i materiały pracowników Instytutu. Podstawę będą stanowiły zakłady opracowujące podstawowe typy laserów oraz zakłady pracujące nad zastosowaniem tych laserów w różnych dziedzinach. 

Ustalono, że dla przyśpieszenia budowy trzech budynków laboratoryjnych wybierze się gotową dokumentację stanu surowego i przystąpi do budowy, a w międzyczasie opracuje dokumentację wykończenia wnętrz według potrzeb Instytutu. Przewidywano, że w pierwszym, głównym budynku na niskim parterze będzie Zakład Elementów i Układów Optycznych. Parter i piętro zajmą: kierownictwo, administracja i Zakład Laserów Gazowych. Na drugim piętrze znajdą się biuro konstrukcyjne i Zakład Technologii Lamp Pompujących Rur Laserowych. Drugi parterowy był przeznaczony dla Zakładu Laserów Dużej Mocy i Zakładu Zastosowań Laserów w Technologii i Medycynie. Trzeci natomiast dla Zakładów: Wojskowych Urządzeń Laserowych, Laserów na Ciele Stałym i Laserów Półprzewodnikowych.

Pracownicy naukowi katedry Urządzeń Mikrofalowych, poza współdziałaniem z katedrą Podstaw Radiotechniki prowadzili badania mikrofalowych elementów plazmowych, oddziaływań mikrofal na obiekty trwałe, materiałów pochłaniających mikrofale oraz analizę pól antenowych. Opracowali lasery He-Ne dużej mocy dla potrzeb badawczych oraz laserowe urządzenia GL-1 i PLG-1 (wskaźnik kierunku i pionownik) dla potrzeb górnictwa miedziowego. Przy współpracy z katedrą Maszyn Inżynieryjnych WAT i PIAP opracowali część odbiorczą na maszynie inżynieryjnej do laserowego sterowania jej pracą. Dla potrzeb SB i RTW opracowano metodę i urządzenie do wykrywania słabych drgań obiektów odległych. Katedra współpracowała również z katedrą Technicznych Zastosowań Fizyki w zakresie badań nad wzmacniaczami elektronowo-fononowymi oraz realizacji półprzewodnikowego rezonatora idealnego – fasera. 

W katedrach Łączności prowadzono prace badawcze w zakresie: elektronizacji urządzeń łączności przewodowej, zastosowania urządzeń tele-kopiujących w wojsku oraz zdalnego sterowania radiostacją.

Katedra Radiolokacji i Radionawigacji zajmowała się statystyczną teorią detekcji echa radarowego, syntezą optymalnych układów odbiorczych, problematyką wielopoziomowego kwantowania sygnałów i mikrofalowych technik nadawania. Opracowano i wykonano syntetyzer częstotliwości oraz stanowisko badawcze do analizy właściwości sygnałów radiolokacyjnych.

W omawianym okresie w poszczególnych katedrach pracowali niżej wymienieni pracownicy naukowo-dydaktyczni:    

Podstaw Elektrotechniki: – 

J. Barzykowski, Z. Czerska (od 1968r.), T. Dąbrowski (od 1967r.), J. Gierałt(do 1958r.), W. Karbowska (od 1962r.), A. Kędzielski (od1957r.), M. Kędzierski, C. Kępski (od1962r.), J. Kopeć, W. Kotowski (do 1959r.), B. Lenart, A. Masalski, H. B. Mędrzycki , H. Moroz (od 1961r.), Cz. Moroz  (od 1963r.), W. Ostaniewicz, I. Persak (od 1968r), J. Pszenicki (od 1968r), K. Russel (1958-60 r.), A. Sosnowski, A. Szulce (do 1959r.), J. Szwacki (do 1968r.), W. Żakowski (1959-63r.).

Podstaw Radiotechniki: –

H. Banecki do 1960r, R. Brojewski. B. Brożyna do 1964r., J Bucki od 1965r., M. Czyż, S. Dziwota, J. Frydrychowicz do1959r., R. Gawroński do 1958r., J. Grycan, do 1958r., Z. Jankiewicz, J. Kalisz 1965- 1975r, J. Krepski T. Lipowiecki od 1962r. T. Machowski, W. Makiewicz, do 1960r., Z. Mroczkowski do 1958r., Cz. Moroz 1960-63r., F. Ostaszewski do 1960r., Z. Panowicz do 1959r., M. Pawlak do 1958r., E. Pelzner od 1961r., I. Persak od 1962r. T. Persak, A. Pietrzak, M. Piotrowski do 1964r., J. Pszenicki  od 1964r., Z. Puzewicz od 1961r., T. Rozwadowski do 1960r., S. Rutkowski, H. Sacharewicz do 1961r., C. Skiba od1960r., M. Słojewski, W. Soluch 1960-65, A. Szubski od 1961r., W. Wyrębski od 1961r.

Organizacji Łączności i Radiologicznego Zabezpieczenia Działań Bojowych:

Z. Kowalczyk, J. Krajewski od 1965r., B. Krynicki, Z. Kurjański, R. Lasecki, R. Piotrowski do 1966, R., M. Strzałkowski, P. Wildstein do1968r.

Urządzeń Łączności Przewodowej:

Z. Belczyk, B. Buśko do 1960r., Z. Duk, S. Galczak do1964r., J. Hryckiewicz, M. Kraszewski, J. Kosacki, S. Kujawski, Z. Mendygrał do1958r. W. Nowak do 1964r. A. Pieniądz, Z. Pysz , M. Ważbiński do 1965r., B. Wątróbski do1958r.

Urządzeń Łączności Radiowej:

J. Adamski od 1959r., T. Białowąs, T. Cudo do 1958r., R. Foterek od 1958r., A. Górz, J. Grycan od 1958r S. Jackowski od 1961r., W. Józefik 1958- 60, P. Kawałkiewicz 1961-65, W. Kiczko do 1960r., Z. Kiereta, od 1964r., Z. Litwiński, J. Majewski, J.W. Matusiak, J. Miller od 1960r., E. Osipowicz, W. Oszywa, Z. Pencak od1968r., M. Piotrowski od 1966r., Z. Płociński do 1960r., K. Poradziński do 1962r., J. Samoraj, J. Sławiński, J. Szarek, J. Witkowski, A. Wojnar od 1958r., J. Zawadzki do 1960r., T. Zdzieborski.

Urządzeń Mikrofalowych: 

N. Andrzejewski, T. Białowąs, K. Bochenek, 1959-63, R. Brojewswki, do 1960r., J. Dobosz, od 1960r., K. Dzięciołowski, E. Erdman, od 1064r., S. Gąsior, do 1960r., M. Gębczak, od 1965r., W. Gregorkiewicz, J. Kalisz, od 1975 r.,, A. Kassyk, od 1960r., W. Kołosowski, F. Komarzyński, Z. Litwiński, J. Majewski, W. Makiewicz, od 1960r., Jan Malinowski do 67r.  Marciniak, S. Olech, F. Ostaszewski, od 1960r E. Pelzner, od 1958r do 1960r, Z. Puzewicz, do 1960r., H. Rzewuska, od 1962r., B. Stec 1960-64r., S. Sylla, od 1960r., A. Szubski, 1959-61r., J. Tuszyński, od1963r., L. Węgrzyn, do 1963r., W. Wyrębski, do 1960r.  

Radiolokacji i Radionawigacji:

W. Alfawicki, K. Andrzejewski, do1957r E. Augustyn, J. Bednarski, J. Błażejak od 1966r., S Duliński, M. Foltyniewicz od 1959r., A Gajewski, A. Grzesiak, S. Janke, M. Jaroszek, A. Jędrzejek, B. Jurewicz od 1966r., K. Kańtoch, T. Kątcki, W. Kocańda, K. A. Kojtych.  Kokot, S. Kozimor, B. Krynicki. S. Lebda, T. Majewski, J. Maleńki, S. Malinowski. M. Mężyk, L. Paradowski, M. Pasternak, J. Pietrsiński, J. Ponikowski, A. Przybylski od 1960r., E. Radecki, T. Rapacki, E. Remiszewski od 1960r., M. Roszak, J. Siegert, L. Słomiński od 1959r. M. Sobieraj, J. Sołowicz, J. Stasierski, J. Stoch od 1967r., G. Sundman od 1967r., M. Sztarski, F. Szutkowski od 1967r., S. Szymański, J. Ścieżka, B. Unrath, S. Wazdrąg, A. Witczak. J. Woźniak, W. Żelazowski do 1959r.

Automatyki i Telesterowania:

J. Borecki, M. Chudy od 1968r., J. Cielepak, Dżymała, H. Gajewski, R. Gawroński, H. Haska od 1957r., H. Hejduk od 1960r., S. Jarosiński, J. Kapica, Z. Kaliński, Klimkowski, B. Korzan od 1957r., M. Kowalski od 1958r., S. Koziarski, J. Kubicet, Z. Kuklak, K. Lechna, od 1960r., Lewandowski, J. Loska od 1967r., Z. Ostrowski od 1957r., S. Paszkowski, B. Piotrowski, od 1959r., P. Rozwadowski, od 1954r., J. Stasierski, M. Stolarski, S. Tomaszewski od 1956r.

Napędów Elektrycznych Maszyn i Sterowania

B. Cudny, B. Daczko, Z. Denys, Z. Dmochowski, W. Dulewicz, M. Fidos, J. Gierałt, W. Hudyka, K. Kozieł, J. Kusociński, T. Missala, C. Moroz, J. Ryzner, Z. Włodarczyk, T. Wróbel, T. Woźniak, D. Zatoński.

Elementów Automatyki i Urządzeń Pokładowych: Będkowski, J. Czeszko, K. Doszla, J. Kruś, J. Lenartowicz, C. Rymarz. J. Sienkiewicz, H. Szewczyk, K. Sobisiak. 

E P I L O G

W 1967 roku gen. dyw. prof. dr inż. Michał Owczynnikow został odwołany ze stanowiska Komendanta Wojskowej Akademii Technicznej (Rektora). Na jego miejsce został wyznaczony dotychczasowy zastępca do spraw naukowych gen. bryg. prof. dr hab. inż. Sylwester Kaliski, wybitny naukowiec, w tym okresie zaangażowany w pracach  nad kontrolowaną laserową syntezą termojądrową (mikrosynteza termojądrowa).

W końcu lat sześćdziesiątych w WAT nastąpił dynamiczny wzrost działalności naukowej zarówno pod względem jakościowym, jak i ilościowym. Zasadniczy wpływ na to miały:

• silny rozwój własnej kadry uzdolnionej do pracy twórczej i naukowo-badawczej,
• stosunkowo łatwa dostępność do funduszy na prace naukowo-badawcze oraz dewizy na zakup aparatury pomiarowej za granicą,
• powstanie instytutów gromadzące duże zespoły pracowników o wspólnych zainteresowaniach, gotowe do kompleksowego rozwiązywania postawionych przed nimi problemów,
• duży nacisk Komendanta WAT, gen. S. Kaliskiego, na aktywność naukową (coroczne oceny działalności instytutów i wydziałów, wyróżnianie i nagrody rektorskie),
• zainteresowanie zleceniodawców,  
• nagradzanie zespołów najwyższymi nagrodami państwowymi, resortowymi, PAN-owskimi oraz Komitetu Nauki i Techniki.

Działalność naukowo-badawcza została usystematyzowana w trzech podstawowych kierunkach:

• prace realizowane w ramach własnych planów instytutów na rzecz wojska i przemysłu zbrojeniowego, a także dla cywilnej gospodarki narodowej, finansowane z budżetu uczelni,
• prace umowne realizowane na rzecz kontrahentów wojskowych i cywilnych, przez nich finansowane oraz rozliczane na podstawie zawartych umów, 
• prace wykonywane w ramach dysertacji doktorskich i habilitacyjnych kadry WAT i doktorantów zewnętrznych.

Preferowane były duże, wieloletnie umowy zawierane z wojskowymi i cywilnymi zleceniodawcami, których realizacja przyczyniałaby się rozwoju Kraju oraz do rozbudowy bazy laboratoryjno-badawczej uczelni, a niekiedy przynosiłaby nowe inwestycje. 

Pierwszym takim zespołem w historii Wydziału Elektroradiotechnicznego WAT był powołany nieetatowy Instytut Elektroniki Kwantowej w skład którego wchodziła etatowa Katedra Podstaw Radiotechniki, grupa pracowników z Katedry Urządzeń Mikrofalowych oraz kilka osób zatrudnionych poza normą wojskową.

INSTYTUT  ELEKTRONIKI  KWANTOWEJ
1967 – 1980

Przejście na pracę instytutową odbywało się płynnie. W pierwszych latach istnienia Instytutu Elektroniki Kwantowej pracownicy naukowo-badawczy nie odczuli zmian. Nadal kontynuowali pracę w dotychczasowych zespołach realizując zawarte umowy.

W tym okresie prof. S. Kaliski ze swoim zespołem przygotowywał się do prac eksperymentalnych w zakresie mikrosyntezy termojądrowej, w których było konieczne użycie lasera impulsowego bardzo dużej mocy do podgrzewania plazmy. W związku z tym polecił Dyrektorowi IEK  przygotowanie zespołu do wykonania tego zadania i przekazania do swojej dyspozycji. Na Kierownika tej grupy został wyznaczony został ppłk dr inż. Zdzisław Jankiewicz. Początkowym miejscem pracy zespołu był budynek po straży pożarnej WAT, a docelowym – parterowy budynek przewidywany na lasery molekularne dużej mocy.

W międzyczasie liczba pracowników Instytutu szybko wzrastała i w początku lat siedemdziesiątych utworzono nową strukturę, która przedstawiała się następująco: 

Komendantem nieetatowego Instytutu Elektroniki Kwantowej został mianowany dotychczasowy szef Katedry Podstaw Radiotechniki płk prof. dr inż. Z. Puzewicz,

z-cą do spraw naukowych i koordynacji 
problemu węzłowego                           płk doc. dr inż. Tadeusz Machowski,

z-cą do spraw technicznych                płk mgr inż. Antoni Pietrzak (do 1975r.)

płk mgr inż. Tadeusz Zimoch.

W tym okresie powstały następujące zakłady, którymi kierowali:

Wojskowych Urządzeń Laserowych   ppłk mgr inż. Wiesław Wyrębski,

Laserów na Ciele Stałym                       mjr mgr inż. Roman Czechowicz,

Laserów Gazowych                                mjr mgr inż. Jan Malinowski,

Laserów Dużej Mocy                mjr mgr inż. Tadeusz Persak do 1973r.                  

mjr dr inż. Zdzisław Trzęsowski,

Laserów Półprzewodnikowych            mgr inż. Zbigniew Korcz,

Zastosowań Laserów w Technologii i Medycynie                                               

ppłk mgr inż. Stanisław Rutkowski,

Elementów i Układów Optycznych     ppłk mgr inż. Afred Tulibacki do1974r.,

                                                                  ppłk mgr inż. Jerzy Czeszko,

Technologii Lamp Pompujących         ppłk mgr inż. Kazimierz Maksjan,

oraz Katedr:

Teorii Układów Elektronicznych      płk prof. dr inż. Zbigniew Puzewicz do 1975r.

i Elektroniki Kwantowej,                       płk doc. dr inż. Mieczysław Czyż.                                                                 

Mikroelektroniki                                      doc. dr hab. inż. Józef Kalisz,

oraz szereg komórek administracyjnych i gospodarczych.

Na polecenie gen. S. Kaliskiego do nieetatowej struktury Instytutu dopisano zastępcę do spraw naukowych Zadań Wydzielonych i funkcję tą objął płk dr inż. Zdzisław Jankiewicz będąc jednocześnie kierownikiem wcześniej utworzonego zespołu III Laserów Dużej Mocy i Energii. Należy tu zaznaczyć, że ani Komendant IEK nie miał wpływu na prace swego zastępcy do Zadań Wydzielonych ani z-ca na pracę Instytutu. Wydaje mi się, że Komendant WAT chciał stworzyć pozory, że oba zespoły ze sobą współpracują zatem i trzy nowo wybudowane laboratoria dla IEK z funduszy programu węzłowego 06.2.3 są wspólne.

W 1972 roku Instytut przeniósł się do nowego budynku, pozostałe dwa zajęły zespoły gen. Kaliskiego. Fakt ten wpłynął na konieczność ograniczenia zakresu planowanych prac Instytutu ze względu na brak odpowiednich pomieszczeń. Na przykład opracowania i budowy kilku kilowatowego lasera molekularnego pracy ciągłej o długości rury rzędu 25 metrów.

Po kilku latach, gdy stan zatrudnienia w IEK przekroczył grubo ponad trzysta osób, sytuacja lokalowa instytutu uległa znowu pogorszeniu.

W 1974 roku w Zakładzie Laserów Dużej Mocy IEK opracowano impulsowy laser molekularny dużej mocy co zainteresowało gen. Kaliskiego. W związku z powyższym polecił Dyrektorowi IEK przekazanie do jego dyspozycji zespołu który nad tym pracował wraz z aparaturą.

W 1975 roku Instytut Elektroniki Kwantowej zostaje przeniesiony na stały etat Wydziału Elektroniki, a w 1980 roku zostaje wydzielony jako samodzielna jednostka Wojskowej Akademii Technicznej.

W 1968 roku powołano dwa kolejne instytuty na Wydziale Elektroradiotechnicznym: Instytut Rozpoznania i Przeciwdziałania Radiolokacyjnego (w 1976r. zmieniono nazwę na Instytut Radiolokacji) i Instytut Systemów Telekomunikacji.

INSTYTUT ROZPOZNANIA I PRZECIWDZIAŁANIA RADIOELEKTRONICZNEGO
1968-1980

Instytut swój rodowód wywodzi z Katedry Radiotechniki Specjalnej Fakultetu Łączności, powstałej w 1951r. Utworzony został z katedry Radiolokacji i Radionawigacji, katedry Urządzeń Mikrofalowych oraz części Katedry Organizacji Łączności i Radiotechnicznego Zabezpieczenia Działań. To połączenie katedr nie było zbyt udane, gdyż w miedzy czasie szef katedry Urządzeń Mikrofalowych objął obowiązki dziekana wydziału Elektroniki, a jego zastępca, ppłk N. Andrzejewski został oddelegowany do prac w zespole Komendanta WAT nad wzmacniaczami elektronowo-fonowymi. Poza tym duża część katedry była zaangażowana w prace nad urządzeniami laserowymi. W związku z tym nie nastąpiła pełna integracja obu katedr i w 1975 roku katedra Urządzeń Mikrofalowych wystąpiła z instytutu Rozpoznania i Przeciwdziałania Radioelektronicznego. 

Funkcję Dyrektora  IRiPR pełnił             płk doc. dr inż. Tadeusz Kątcki do 1979r.,

                                                                        płk dr inż. Stanisław Kozimor,

z-cy do spraw naukowo szkoleniowych ppłk mgr inż. Stanisław Kozimor do1976r.,                                                       płk dr inż. Stanisław Janke,

z-cy do spraw technicznych                           ppłk mgr inż. Jan Sołowicz.

W skład instytutu wchodziło dziewięć Zakładów i Park Stacji Radiolokacyjnych.

W skali wydziału Instytut pełnił funkcję o charakterze profilującym studia w zakresie radiolokacji. Zajęcia prowadzone na ostatnich latach studiów obejmowały: teorię radiolokacji i radionawigacji, teorię rozpoznania i przeciwdziałania radioelektronicznego, eksploatację sprzętu radiolokacyjnego (w tym radarów naziemnych, systemów radiolokacyjnych, lotniczych urządzeń pokładowych oraz stacji rozpoznania i walki radiolokacyjnej), taktykę odpowiednich rodzajów wojsk. Poza tym prowadził zajęcia z Urządzeń Nadawczych i Odbiorczych, Anten i Badania Przestrzeni Kosmicznej oraz Zobrazowania Informacji Radiolokacyjnej. Instytut wykazywał dużą troskę o aktualizację programów nauczania zgodnie z obecnym stanem wiedzy. 

Prace naukowo-badawcze Instytutu koncentrowały się na rozwiązywaniu problemów naukowych i technicznych związanych z radiolokacją. Badania rozszerzono o tematy związane z nadajnikami zakłóceń, odbiornikami rozpoznawczymi, szerokopasmowymi układami mikrofalowymi, metodami i techniką pomiaru estymacji parametrów emisji radiowej, a także zagadnieniami imitacji ech radarowych i symulacji sytuacji radiolokacyjnych. Innym kierunkiem prac było opracowywanie laserów gazowych i ich zastosowaniem w górnictwie miedziowym oraz sterowaniu maszynami inżynieryjnymi.

INSTYTUT SYSTEMÓW TELEKOMUNIKACJI
1968-1980

Instytut Systemów Telekomunikacji (IST) został utworzony w 1968 roku z połączenia katedr Łączności Przewodowej i Łączności Radiowej oraz części katedry Organizacji Łączności i Radioelektronicznego Zabezpieczenia Działań.

W omawianym okresie funkcje kierownicze w IST pełnili:

Dyrektora                                                      płk doc. dr inż. Wojciech Oszywa,

z-cy do spraw naukowych                         prof. dr hab. inż. Andrzej Wojnar,

z-cy do spraw szkolenia                             płk dr inż. Andrzej Górz do 1979r.,

                                                                        płk doc. dr inż. Zygmunt Kowalczyk,

z-cy do spraw technicznych                       płk mgr inż. Zdzisław Belczyk do 1977r.,                                                             ppłk mgr inż. Bogusław Rdzanek.

W skład Instytutu wchodziło sześć Zakładów. 

W działalności dydaktycznej IST prowadził na ostatnich latach studiów specjalizację w zakresie rozwoju, budowy i eksploatacji systemów łączności, analizy i przetwarzania sygnałów, a także rozpoznania i przeciwdziałania radioelektronicznego. Poza tym Instytut zabezpieczał zajęcia dydaktyczne z zakresu elektroniki na innych wydziałach WAT.

Działalność naukowo-badawcza IST jest ściśle związana z rozwojem urządzeń systemów łączności, analizą i przetwarzaniem sygnałów, a także rozpoznaniem i walką elektroniczną.

Instytut współpracował z wieloma uczelniami oraz instytucjami wojskowymi i cywilnymi. Organizował i uczestniczył w krajowych oraz zagranicznych konferencjach naukowych i technicznych w dziedzinie telekomunikacji. 

INSTYTUT  SYSTEMÓW  POMIAROWYCH  I  AUTOMATYKI
1975-1980 

W 1975 roku z połączenia katedr Podstaw Elektrotechniki, Napędów Elektrycznych Maszyn i Zasilania oraz Elementów Automatyki i Urządzeń Pokładowych powstał Instytut Systemów Pomiarowych i Automatyki (ISPA), którego Dyrektorem został płk doc. dr hab. inż. Włodzimierz Dulewicz, pełniący równocześnie funkcję Dziekana Wydziału Elektroniki.

Z-ca do spraw naukowych                  doc. dr hab. inż. Jerzy Barzykowski,

z-ca do spraw szkolenia                      ppłk dr inż. Czesław Moroz,

z-ca do spraw technicznych                płk mgr inż. Józef Ryznar.

W skład Instytutu wchodziło pięć Zakładów. 

Instytut poza dydaktyką skoncentrował się na pracach naukowo-badawczych w zakresie zastosowań elektroniki pomiarowej dotyczącej opracowywania czujników i przetworników w zintegrowanych systemach pomiarowych, rozwoju elektromagnetycznych elementów automatyki, elektronizacji i automatyzacji podzespołów pokładowych w powiązaniu diagnostyką techniczną oraz rozwoju serwomechanizmów.

INSTYTUT UKŁADÓW MIKROFALOWYCH I LASEROWYCH
1976-1980

W 1976 roku utworzony został Instytut Urządzeń Mikrofalowych i Laserowych (IUMiL). Trzon instytutu stanowiła była katedra Urządzeń Mikrofalowych (wyłączona w 1975r. z Instytutu Rozpoznania i Przeciwdziałania Radioelektronicznego) oraz części byłych pracowników Wydziału Elektroniki pracujących w zespole gen. S. Kaliskiego przy mikrosyntezie termojądrowej.   

Kierownictwo IUMiL przedstawiało się następująco:

Dyrektor Instytutu                               płk doc. dr inż. Kazimierz Dzięciołowski,

z-ca  do spraw naukowych                  płk dr inż. Zdzisław Jankiewicz,

z-ca do spraw dydaktycznych  płk dr inż. Norbert Andrzejewski,

z-ca do spraw technicznych                 ppłk mgr inż. Tadeusz Białowąs.

W skład Instytutu wchodziło siedem Zakładów. 

Poza dydaktyką Instytut prowadził prace naukowo badawcze nad antenami i propagacją fal elektromagnetycznych, urządzeniami techniki mikrofalowej oraz nowoczesnymi urządzeniami optoelektronicznymi i laserowymi na potrzeby wojska i gospodarki narodowej.

Gdy w 1980 roku Instytut Elektroniki Kwantowej został wydzielony z Wydziału Elektroniki (uzyskał prawa samodzielności w WAT) jego katedry dydaktyczne powróciły na Wydział i zostały dołączone do Instytutu Optoelektroniki Wydziału Elektroniki, bowiem jednocześnie w tym samym roku IUMiL został rozdzielony na Instytut Optoelektroniki (IOE WE WAT) i Instytut Układów Elektronicznych (IUE WE WAT).

INSTYTUT  OPTOELEKTRONIKI
1980- 1992^[1]

Instytut  Optoelektroniki (IOE) utworzony został z części pracowników zajmujących się laserami IUMiL-u oraz Katedry Teorii Układów Elektronicznych i Elektroniki Kwantowej. Kierownictwo instytutu stanowili :

Dyrektor  Instytutu                            płk dr hab. inż. Zdzisław Jankiewicz

z-cy do spraw naukowych                  płk dr inż. Włodzimier Nowakowski,

z-cy do spraw  szkolenia                    płk doc. dr  inż. Mieczysław Czyż,

z-cy do spraw technicznych               płk. mgr inż. Ryszard Jeżykowski.

Instytut posiadał trzy zakłady.

INSTYTUT  UKŁADÓW  ELEKTRONICZNYCH
1980

Pozostała część IUMiL-u w połączniu z Katedrą Mikroelektroniki utworzyła Instytut Układów Elektronicznych. Dyrektorem został płk doc. dr inż. Norbert Andrzejewski. 

Funkcję zastępców pełnili:

do spraw naukowo-szkoleniowych                płk doc. dr inż. Bronisław Stec,

do spraw technicznych                                   płk mgr inż. Tadeusz Białowąs.

Instytut posiadał trzy zakłady.

Rok 1980 wprowadził duże zmiany na Wydziale Elektroniki. Po mimo, że ilość instytutów nie uległa zmianie to ubył Instytut Elektroniki Kwantowej, który zatrudniał około czterystu pracowników a do stanu obu instytutów utworzonych z IUMiL-u przybyło tylko około trzydziestu. Przejście wydziału na system instytutowy spowodował stworzenie silnych i prężnych zespołów, które poza dydaktyką są zdolne do prowadzenia szeregu ciekawych prac naukowo-badawczych, aktywnie współpracować z pokrewnymi instytucjami krajowymi i zagranicznymi oraz, publikować swoje prace. W jubileuszowych wydawnictwach WAT można znaleźć pełne informacje o ich organizacji, zakresie pracy oraz osiągnięciach.

---

^[1] W 1992 r. zespoły zajmujące się laserami w Instytucie Optoelektroniki odeszły z Wydziału Elektroniki i wraz z powracającą do WAT częścią (oficerami) Instytutu Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy utworzyły pozawydziałowy Instytut Optoelektroniki (IOE WAT) – przypis na podstawie „60 lat Wydziału Elektroniki Wojskowej Akademii Technicznej im Jarosława Dąbrowskiego 1951-2011” praca zbiorowa pod redakcją naukową J. Rybińskiego i G. Sundmana, Warszawa 2011 – Z. Jankiewicz